Veranderen van waarden

In de NLP Master Practitioner besteden we o.a. aandacht aan:

• Het bewust worden van je onbewuste waarden
• Jouw persoonlijke waarden-hiërarchie inzichtelijk krijgen

Deze inzichten zorgen er o.a. voor dat je makkelijker beslissingen kunt nemen en makkelijker conflicten kunt oplossen.

Wanneer je waarden zou willen veranderen zou je dat kunnen doen vanwege:

1. Incongruentie binnen een waarde

Stel dat je binnen de waarde rijkdom veel vermijdende sturing hebt van de flipside van deze waarde (in dit geval armoede). Je lijkt dan benaderend richting rijkdom te gaan, in werkelijkheid is de grootste bron van de motivatie tegenovergesteld, bijvoorbeeld vanuit armoede. Zie ook artikel motivatiestijlen.

Time Line Therapy® is een geschikte techniek om in deze situatie verandering aan te brengen in de sturing van de vermijdende onverwerkte emoties.

2. Incongruentie tussen verschillende waarden

Stel je hebt 2 waarden in je hiërarchie staan die beide grotendeels benaderend gestuurd zijn, alleen tegengestelde resultaten teweeg (willen) brengen. Ze zijn dus in strijd met elkaar en heffen elkaars acties op. In onderstaand voorbeeld stimuleert de waarde ondernemerschap om risico’s te nemen, daarentegen stimuleert de waarde zekerheid om dat niet te doen.

Parts Integration (Visual squash) is een geschikte techniek om in deze situatie verandering te bewerkstelligen in de tegengestelde sturing van deze waarden (upchunken naar hoogste positieve intentie).

3. Alignment van de waardenhierarchie

Je kunt op 3 manieren testen of er alignment (opeenvolgende congruentie) in je waardenhiërarchie aanwezig is.
1. Logisch abstractieniveau
   • Is waarde nummer 1 de meest abstracte waarde?
   • Vormt elke andere waarde een logische stap naar de hogere waarde?
2. Syntax
Als je start met de laagste waarde op de lijst, steunt deze de actualisatie van de volgende hogere waarde? Ga door tot je de waarde op nummer 1 bereikt.
3. Motivatierichting
Is de onderliggende motivatie van een waarde datgene wat je wilt of datgene wat je niet wilt? Zoek naar:
   • Ontkenningen
   • Vergelijkende weglatingen
   • Modale operatoren van noodzakelijkheid
   • Incongruentie binnen een waarde (benaderen – vermijden)
   • Incongruentie tussen waarden (benaderen – benaderen)

4. Veranderen van waarden

Als je verandering wilt aanbrengen in je waardenhiërarchie, zorg er dan eerst voor dat aan de volgende 2 voorwaarden is voldaan:
1. Zorg dat de incongruenties binnen de waarde zijn opgelost. Zorg dus dat het grote vermijden (de onverwerkte emoties) achter de waarden met behulp van bijvoorbeeld Time Line Therapy® is opgeruimd.

2. Zorg vervolgens dat incongruenties tussen waarden onderling zijn opgelost. Dit kan in een specifieke context zijn, het kan ook zijn dat dit speelt tussen waarden uit verschillende contexten. Deze gelijktijdige incongruenties zijn goed op te lossen met Parts integration.

Als je waardenlijst congruent is, is het ecologisch verantwoord om een verandering aan te brengen in de waardenhiërarchie. Je kunt nu 2 dingen doen:
1. Een waarde die al in de hiërarchie staat, verder omhoog/omlaag plaatsen.
2. Een waarde die nog niet in de hiërarchie stond in de hiërarchie plaatsen.
Aangezien de eerste 5 waarden de grootste sturing achter je gedrag hebben, is het zinvol dat je de nieuwe waarde ook in de top 5 gaat plaatsen, echter niet op nummer 1. Dit in verband met de ecologie.


Hoe gaat het proces in zijn werk?

1. Bepaal welke waarde je op een nieuwe plaats in de hiërarchie wilt zetten.
2. Bepaal op welke plaats in de hiërarchie je de waarde wilt hebben staan.
3. Bepaal van de waarde die op de plaats erboven staat (waarde A) de submodaliteiten. De submodaliteiten zijn de kritieke variabelen voor de manier waarop jij persoonlijk een bepaalde waarde ervaart.
4. Bepaal nu de submodaliteiten van de te plaatsen waarde (waarde B).
5. Bepaal de afwijkende submodaliteiten (contrast analyse) en zet de submodaliteiten van waarde A over op waarde B (mapping across). Je brengt de submodaliteiten over echter nét niet helemaal hetzelfde. Er dient een klein verschil te zijn, zodanig dat er een verschil in belangrijkheid blijft van waarde A ten opzichte van de nieuwe waarde B.
6. Check of de ecologie oké is. Zijn alle delen het ermee eens?
7. Zet de waarde vast in de nieuwe waardenhiërarchie, bijvoorbeeld met behulp van het geluid van een dichtslaande autodeur (let hierbij op of dit specifieke geluid past bij het wereldmodel van de betreffende persoon).

Samengevat: Waar je de nieuwe waarde ook wilt plaatsen, je bepaalt van de waarde die daar direct boven staat de submodaliteiten. Dus wil je de nieuwe waarde op nummer 3, dan is de waarde op nummer 2 de referentiewaarde.