Een metafoor is een overdrachtelijke, figuurlijke uitdrukking die op een vergelijking berust.
Mensen worden door verhalen en metaforen naar ideeën en vroegere ervaringen geleid die het directe bevattingsvermogen van de rede te buiten gaan. Het bijzondere van verhalen en metaforen is namelijk dat ze boodschappen kunnen overbrengen zonder dat het bewustzijn van de luisteraar gaat tegenwerken.
Een verhaal of metafoor is een manier om de werkelijkheid met andere ogen te bekijken.
In coaching en training worden metaforen veel gebruikt om mensen anders te laten kijken naar hun problemen of issues. Door metaforen te gebruiken brengen we 3 verbindingen tot stand.
1. Een verbinding van de huidige situatie en de gewenste situatie.
Zowel de probleemsituatie als de gewenste situatie wordt besproken. Dat geeft
enerzijds herkenning en biedt anderzijds de oplossingsrichting aan.
2. Een verbinding tussen de spreker en de luisteraar.
Door een verhaal (metafoor) te vertellen verbindt de luisteraar zich met de
verteller. Dit gebeurt vaak niet als je de ander puur advies geeft. Mensen kunnen
zich afsluiten van adviezen.
3. Een verbinding tussen de situatie van de luisteraar en de metafoor.
Elk gedrag, al het leren is onbewust, dus onbewust komt de metafoor als een
boodschap bij ons binnen. Ineens kan het gebeuren dat een luisteraar bewust de
boodschap uit de metafoor krijgt en verbindt met de eigen situatie. In dat geval
heeft de metafoor gewerkt als een inzicht.
Hoe functioneren metaforen?
Wybe Veenbaas geeft in zijn boek Op verhaal komen aan hoe metaforen kunnen functioneren.
- Als voortzetting van in objecttaal (gewone taal) vastgelopen betoog.
- Als middel om de vastgelopen gedachtepatronen (onbegrip) bij de luisteraar opnieuw op gang te brengen. De luisteraar krijgt via parallelle associatiepatronen nieuwe denkwijzen aangereikt.
- Om gevoelige onderwerpen bespreekbaar te maken.
- Om houvast te creëren ten aanzien van grote en complexe abstracties.
- Om geheugensteunen te bieden bij leerprocessen.
- Om volledige en receptieve (ontvankelijke) aandacht te trekken.
- Als modelvoorbeeld voor creatief gedrag om de luisteraar tot creatief associëren te brengen.
- Om via analogie (vergelijkende situatie) een veranderingsproces te structureren.
- Om een groep een gemeenschappelijk kader te bieden waarmee een bepaald (lastig) onderwerp besproken kan worden.
- Om een tranceachtige bewustzijnstoestand te introduceren.
Ingrediënten voor een goede metafoor
- Rapport. Zorg dat er sprake is van rapport, dat vergroot de verbinding tussen de verteller en de luisteraar en maakt daarmee de andere verbindingen mogelijk.
- Representatie systemen. Hanteer alle representatie systemen. Een mooie vorm is de KAVAK loop. Start de metafoor in het kinesthetisch systeem, vervolgens het auditief tonale systeem, gevolgd door het visuele systeem. Sluit de metafoor omgekeerd af. Maak daarbij gebruik van predikaten.
- Stemgebruik. Speel met volume, timbre, tempo en toonhoogte. Breng een variatie aan in je stemgebruik, accentueer belangrijke delen, herhaal sommige woorden en bouw af en toe een pauze in.
- Fysiologie. Gebruik je lichaam, handen en gezichtsuitdrukkingen om een metafoor kracht bij te zetten. Staan zendt andere informatie uit dan zitten, lopen drukt beweging uit, stilstaan doorbreekt dat patroon weer, etc.
- Milton Patronen. Milton patronen werken hypnotisch en zijn fantastisch te gebruiken om mensen langs een metafoor boodschappen mee te geven.
