Hoe komt het toch dat de één iets anders kan zien dan de ander in hetzelfde beeld? Misschien viel jou meteen de beperking (80 km/uur) op, of zag je als eerste de rode cabriolet in beeld.
Ons zenuwstelsel kan niet alle informatie die op ons af komt verwerken. Per seconde komen er heel veel prikkels op ons af en onbewust maken we heel snel een selectie uit het aanbod van prikkels.Het fenomeen van het weglaten, vervormen en generaliseren van informatie uit de buitenwereld is een concept dat voortkomt uit de cognitieve psychologie en staat bekend als selectieve perceptie of cognitieve vervorming.
Hier is een uitleg van elk van deze processen:
Weglaten:
Ons brein filtert automatisch bepaalde details weg om de hoeveelheid te verwerken informatie te verminderen. Als gevolg hiervan kunnen we belangrijke details missen die onze perceptie van een situatie kunnen beïnvloeden. Mensen hebben de neiging om onbewust selectief informatie weg te laten die niet past bij hun bestaande interesses of verwachtingen. Hierdoor wordt gestuurd wat je wel of niet opvalt.
Bijvoorbeeld: Als twee personen door de stad lopen zal de ene persoon andere dingen opvallen dan de andere persoon.
Bepaalde objecten waar je in geïnteresseerd bent zullen jou eerder opvallen dan een ander die daar geen interesse voor heeft. Je selecteert (heel snel en onbewust) wat je ziet.
Vervorming:
Dit verwijst naar het proces waarbij we de informatie die we waarnemen, interpreteren op basis van onze eigen vooroordelen, overtuigingen of ervaringen. Onze perceptie kan worden vervormd door emotionele factoren, cognitieve vooroordelen of sociale invloeden.
Daarnaast is ons zenuwstelsel in staat om informatie zo te vervormen dat het voor ons begrijpelijk wordt. Een voor jou onbekend object kan zo vervormd worden waardoor het voor jou begrijpelijk wordt. Datgene wat je ziet, hoeft nog niet datgene te zijn dat te zien is.
Als we een situatie waarnemen die inconsistent is met onze overtuigingen, kunnen we de neiging hebben om de informatie te vervormen zodat deze past bij wat we al geloven.
Bijvoorbeeld: Alice is een fervent voorstander van de beweging die de demonstratie organiseert. Alice ziet de demonstratie als een krachtige uiting van democratie en sociale verandering, en ze voelt zich energiek en hoopvol over de toekomst van de beweging.
Bob daarentegen is het niet eens met de politieke standpunten van de demonstranten. Bob ziet de demonstratie als een verspilling van tijd en middelen en gelooft niet dat het enige impact zal hebben op het politieke landschap.
Hun verschillende reacties laten zien hoe persoonlijke overtuigingen en vooroordelen onze perceptie van gebeurtenissen beïnvloeden en vervormen.
Generalisatie:
Dit houdt in dat we algemene conclusies trekken op basis van beperkte informatie of ervaringen, en deze toepassen op andere situaties die vergelijkbaar lijken. Hoewel generalisatie nuttig kan zijn om snel te reageren op nieuwe situaties, kan het ook leiden tot vooroordelen en stereotypering als we onnauwkeurige of onvolledige informatie gebruiken om conclusies te trekken.
Bijvoorbeeld: Vrouwen zijn beter in multitasken dan mannen Naast welk "wetenschappelijk onderzoek" dan ook, het is belangrijk om te erkennen dat dit nooit voor alle vrouwen geldt en dat er individuele variaties en nuances zijn binnen zowel mannen als vrouwen.
Andere voorbeelden zijn: De jeugd is verwend, ouderen zijn conservatief, politici zijn corrupt, millenials zijn digitaal, alle vrouwen zijn emotioneel, mannen kunnen niet omgaan met emoties, etc.
Deze 3 processen (weglaten, vervormen en generaliseren) zijn inherent aan de manier waarop ons brein informatie verwerkt en interpreteren en kunnen invloed hebben op onze percepties, gedragingen en besluitvormingsprocessen. Je kunt er meer over lezen in het artikel over het NLP Communicatiemodel.
